"Cd van jou, cd van mij. Cd van ons allebei, maar gekregen van mijn moeder, van míjn moeder dus van mij." Gewoon een zin uit een lied van Acda en De Munnik, maar bittere werkelijkheid voor zo'n twee op de vijf getrouwde stellen. En zo'n scheiding brengt een hoop kosten met zich mee.

De kans dat een huwelijk uiteindelijk in een echtscheiding eindigt, was in 2015 bijna 40 procent, becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) eerder. Een goede reden om eens bij de gevolgen van een scheiding stil te staan, zoals afgelopen vrijdag op de Dag van de Scheiding.

"Of je in gemeenschap van goederen of onder huwelijkse voorwaarden getrouwd bent, is eigenlijk altijd je uitgangspunt", weet de aan de Radboud Universiteit verbonden docent notarieel recht Lucienne van der Geld.

"Als je huwelijkse voorwaarden hebt, dan staat daar vaak in beschreven wat er allemaal moet gebeuren bij de scheiding", aldus Van der Geld, die ook directeur van kennisorganisatie Netwerk Notarissen is. "Bij huwelijkse voorwaarden is het vaak zo dat de lijnen wat scherper liggen. Dat je weet van wie wat is."

"Mensen die al vermogen hebben voordat ze in het huwelijksbootje stappen, trouwen vaker onder huwelijkse voorwaarden. Dit geldt ook voor partners met een eigen bedrijf", vertelt advocaat, scheidingsmediator en voorzitter van de vereniging van Familierechtadvocaten Scheidingsmediators (vFas) Dianne Kroezen.

Gemeenschap van goederen

Zo'n drie kwart van de stellen is juist in gemeenschap van goederen getrouwd. Voor deze mensen geldt het principe: alles wat je hebt, is van jullie samen. "Dan zul je per item moeten gaan beslissen wie wat krijgt. Van spullen, van waarde, moet ieder de helft krijgen. Dat is eigenlijk een hele goede leidraad", vindt Van der Geld.

Vanaf 2018 geldt er automatisch een beperkte gemeenschap van goederen. Erfenissen en schenkingen die iemand voor of tijdens het huwelijk krijgt, blijven van de ontvanger.

Ook bezittingen en schulden die een van de partners voor het huwelijk zelf had, hoeven na een scheiding niet meer te worden gedeeld. Daarnaast gelden er speciale regels voor eigen ondernemingen die voor het huwelijk zijn gestart.

Pensioen

De docent benadrukt dat ex-partners goed moeten kijken naar niet-tastbare bezittingen, zoals pensioenen. "De wet zegt dat je tijdens het huwelijk opgebouwd ouderdomspensioen fiftyfifty moet delen. Maar dat is geen automatisme, dat moet je via een pensioenfonds regelen. Dat geldt ook voor heel veel verzekeringen."

"Nadat je gescheiden bent, hoef je alleen maar binnen twee jaar een formulier in te sturen naar het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar waar je je pensioen opbouwt", aldus Kroezen.

"Als je dat formulier niet binnen twee jaar opstuurt, zegt het pensioenfonds: 'Ja jammer, maar u bent te laat. Nu moet u het zelf maar regelen.'" Van alle dingen die mensen bij een scheiding laten liggen, komt het pensioen toch wel het vaakst voor, waarschuwt de advocaat.

"Meestal hebben vrouwen minder pensioen opgebouwd tijdens het huwelijk. En die vergeten dus aan die pensioendeling te denken", weet Van der Geld.

Bijna de helft denkt ten onrechte dat scheiding geen invloed heeft op pensioen. Zie ook: 'Meeste gescheiden vrouwen praten niet over verdeling pensioen'

Partneralimentatie

Ook moet afgesproken worden welk bedrag de meestverdienende ex-partner aan de ander moet betalen. Als je er samen niet uitkomt, bepaalt de rechter dit. De rechter weegt ook mee of iemand kan werken en wat zijn of haar opleidingsniveau is.

Bij een huwelijk zonder kinderen dat korter dan vijf jaar heeft geduurd, geldt er een alimentatietermijn voor de duur van het huwelijk. Bij huwelijken die langer stand hebben gehouden of waarbij kinderen zijn geboren, is de termijn maximaal twaalf jaar.

De alimentatie stopt normaal gesproken als een ex-partner zelf voldoende inkomsten heeft, met een ander trouwt, gaat samenwonen of een geregistreerd partnerschap aangaat.

"Vroeger hoorde je nog weleens van gigantische alimentaties, maar tegenwoordig zijn die alimentatiebedragen erop gericht dat de ex-partner snel na het huwelijk in het eigen levensonderhoud kan voorzien. De alimentaties zijn niet zo ruim meer", stelt Van der Geld.

Vrouwen kregen te maken met koopkrachtverlies van bijna 25 procentZie ook: Koopkrachtverlies relatief groot voor vrouwen na scheiding

Kinderalimentatie

Als er ook kinderen in het spel zijn, moeten er ook afspraken over kinderalimentatie komen. Kroezen stuit in de praktijk weleens op onbegrip als de meestverdienende ouder de kinderen ook veel over de vloer heeft.

"Maar alleen de zorg delen is niet genoeg, want dan zou het kind bij de ene ouder wel hagelslag op het brood kunnen krijgen en bij de ander niet, eenvoudigweg omdat daar minder geld binnenkomt", legt Kroezen uit.

Wel kan de alimentatieplichtige ouder in dat geval een zorgkorting krijgen op de kosten van de kinderen. Dat verlaagt het bedrag dat hij of zij aan de ander moet betalen.

LifestyleZie ook: 'Vaak te weinig aandacht voor kind bij een scheiding'

Convenant

Ex-partners laten gemaakte afspraken vaak in een echtscheidingsconvenant vastleggen. Maar daarmee zijn ze er nog niet. "Wat mensen vaak vergeten, is dat veel van die afspraken nog wel uitgevoerd moeten worden", vult Van der Geld aan.

"Dan bestaan ze eigenlijk alleen op papier, maar in de juridische werkelijkheid nog niet. Vaak kom je daar pas jaren later achter, bijvoorbeeld als iemand overlijdt."

Ook merkt ze dat testamenten regelmatig niet worden aangepast. "Stel je voor dat één ouder overlijdt en het kind daarna overlijdt, dan kan het weer doorerven naar de andere ouder. Je kunt mensen soms niet bozer krijgen dan door dit te vertellen."

Niks regelen

"Als je niets regelt, dan moet je je wel realiseren dat je ex nog steeds mede-eigenaar is van spullen. En dat die daar ook op een bepaald moment beslissingen over moet nemen", waarschuwt Van der Geld. "Als je een en/of-rekening hebt en daar wat mee moet gebeuren, dan heb je wel de hele tijd de handtekening van je ex nodig."

"Als er geen schulden, onroerend goed, bedrijf of ander vermogen is, dan is er nog niet zo heel veel aan de hand. Tenzij je wel tijdens het huwelijk pensioen hebt opgebouwd bijvoorbeeld", weet Kroezen.

"Dus als je helemaal niks regelt, is dat toch wel tricky. Want er zullen altijd aspecten zijn waar je niet van tevoren aan gedacht hebt."

Tijdens de scheiding

Hoe lang een scheiding duurt, is afhankelijk van veel factoren. Maar zelfs als je zonder ruzie scheidt, ben je zo een half jaar kwijt, meent Van der Geld. Volgens Kroezen kan de scheiding binnen enkele weken voorbij zijn als ex-partners afspraken maken voordat ze naar de rechter stappen.

"Zelf voel je je al gescheiden en start je al met de opbouw van je nieuwe leven, terwijl je juridisch nog niet uit elkaar bent en die gemeenschap van goederen nog wel bestaat. Dus alles wat je dan aanschaft, valt ook weer in die gemeenschap van goederen", waarschuwt Van der Geld.

"Daar moet je dus heel goed mee opletten. Je blijft best wel lang ook financieel aan elkaar verbonden."

Na de scheiding

Kroezen weet dat mensen er vaak niet op voorbereid zijn dat ze ook na hun scheiding met elkaar moeten blijven communiceren over grote wijzigingen. "Iemand verliest zijn baan, krijgt een andere baan waar een heel ander inkomen bij hoort of gaat samenwonen: dat zijn allemaal aspecten die je toch met elkaar blijft delen."

Onenigheid voorkomen, is natuurlijk beter dan genezen. Daarom kan het verstandig zijn om bij het plannen van je huwelijk ook na te denken over de verdeling na een eventuele scheiding. Als je geen keuze maakt, trouw je automatisch in gemeenschap van goederen. Maar huwelijkse voorwaarden zijn ook een optie.

"Voor mensen die helemaal niks hebben en ook niets gaan opbouwen, zijn huwelijkse voorwaarden misschien niet noodzakelijk. Want dat geeft alleen maar een extra kostenpost", legt Kroezen uit.

"Maar op maat toegesneden huwelijkse voorwaarden zijn aan te raden. Dan heb je erover nagedacht, is het op jouw situatie toegespitst, heb je er met elkaar over kunnen praten. Je weet wat je van elkaar hebt te verwachten en dus heb je later minder misverstanden."

Generale repetitie

Van der Geld raadt cliënten met trouwplannen aan om een "generale repetitie" van hun echtscheiding te houden. "Als je twee jaar later uit elkaar gaat, dan moet je bijvoorbeeld de helft van je beleggingsportefeuille met je ex delen. Hoe voelt dat?", vraagt ze dan.

"Niemand trouwt om te gaan scheiden, maar je moet er toch rekening mee houden", zo besluit ze.